چوب

درموردصنایع چوب

چوب

درموردصنایع چوب

چوب شناسی

چوب: ماده ای است جامد ، بیولوژیک ، سلولزی و دارای بافت اسفنجی ناهمگن و از هرسو نا یکسان ( onisotropik).

چوب: ماده ای است جامد ، بیولوژیک ، سلولزی و دارای بافت اسفنجی ناهمگن و از هرسو نا یکسان ( onisotropik).

عوامل رویشی درخت: شامل

1-    خاک

2-    آب

3-    دما

4-    هوا

عالم گیاهی: شامل

الف: تک یاخته ای شامل؛ باکتری ها

ب: پر یاخته ای

1- نهان زادان شامل؛الف) آوندی ب) بدون آوند

2- پیدا زادان شامل؛ الف) بازدانگان شامل؛ 1- سیگاره ها 2- کنیتال ها 3- کنیفرها 4- ژنکگوها

ب) نهاندانگان شامل؛1- تک لپه ای 2- دو لپه ای شامل؛علفی و چوبی

نکته: سوزنی برگان جزبازدانگان((GYMONO SPERM و پهن برگان جز نهاندانگان(ANJYO SPERM) هستند.

گیاهان چوب ده:

1-    از گیاهان آوندی باشند

2-     از گیاهان چند ساله باشند

3-     دارای ساختمان ثانویه باشند

4-    دارای یک تنه ی دائمی باشند

نکته:سوزنی برگان معروف به صمغ داران ، رزین داران ، یا نرم چوبان((SOFTWOOD یا درختان همیشه سبز یا مخروط داران اما پهن برگان به نام سخت چوبان(HARDWOOD) یا خزان کنندگان( به استثناء شمشاد،اوکالیپتوس ،مرکبات).

تفاوت بین سوزنی برگان و پهن برگان:

1-    در رویش: سوزنی برگان درختانی سریع الرشد هستند در حالی که پهن برگان درختانی کند رشد هستند.

2-  خواص چوب: سوزنی برگان دارای خصوصیت هم کشیدگی و واکشیدگی کمتری نسبت به پهن برگان می باشند، همچنین دوام طبیعی سوزنی برگان بیشتر از پهن برگان می باشند بدلیل وجود صمغ ها،رزین ها،شیرابه ها.

3-  ساختمان چوب: عناصر تشکیل دهنده ی سوزنی برگان و پهن برگان یکسان است اما در پهن برگان آوند و فیبر وجود دارد در حالیکه در سوزنی برگان یک عنصر واحد به نام تراکئید وجود دارد که استحکام چوب ها را بر عهده دارد.

4-    نقش و نگار چوب: چوب پهن برگان نقوش بسیار زیبایی دارد که در سوزنی برگان وجود ندارد.

5-  خصوصیت جنگل داری: سوزنی برگان از نظر فرم غالباً متفاوت میباشند درختان سوزنی برگ شمع وار،صاف و سیلندریک هستند ولی درختان پهن برگ کج و معوج هستند، طول سوزنی برگان بیشتر از پهن برگان است و جنگلداری درختان سوزنی برگ آسان تر از درختان پهن برگ است بدلیل صاف و سیلندریک بودن سوزنی برگان،درعین حال بدلیل اینکه سوزنی برگان خاک را اسیدی می کنند اجازه ی رشد به گیاهان دیگر نمی دهند.

عناصر تشکیل دهنده ی ساختمان چوب پهن برگان:

1-    لاینده ی زاینده یا کامبیوم: لایه ی زایا که این لایه در حدود 10 درجه ی سلسیوس فعالیت خود را آغاز می کند.

2-  پوست: شامل پوست بیرونی یا پوست درونی( لایه ی آبکش) که محل برگشت آوندبه شیره ی پرورده میباشد که بعد از آن لایه ی کامبیوم وجود دارد.                                                                                                                                                

پوست بیرونی

                                                  

                                               کامبیوم                            

                                                                                                               لایه آبکش

عناصر ساختمانی چوب پهن برگان عبارتند از: آوندها، فیبرها، پارانشیم ها، پره های چوبی.

آوند: لوله های مویین و باریکی هستند که از ریشه تا برگ درختان ادامه دارند و نقش آنها هدایت آب و املاح از ریشه به برگ و هدایت شیره ی پرورده از برگ به ریشه میباشد.آوندها اصولاً از سلولهای مادری لایه ی زاینده تشکیل یافته اند، شکل آنها بصورت بند بند است و هر یک از بندها تولید یک سلول مادری میباشد.

تقسیم بندی آوند از نظر نحوه ی از بین رفتن تیغه ی حد فاصل:

1- کامل: آوندی است که تیغه ی حد فاصل کاملاً از بین رفته و به یک مجرای سرتاسری تبدیل شده اند که گاه به آنها آونهای تک روزنه ای نیز می گویند.

2- ناقص: گاه حد فاصل بین آوندها بصورت ناقص باقی می ماند یا از بین می رود که خود به سه دسته تقسیم می شود:

الف) مشبک  ب) منقوط یا چند روزنه ای ج) پلکانی یا نردبانی شکل

 

* طول هر یک از یاخته های آوندی حدوداً µ 1000یا mm1 میباشد.*

تقسیم بندی چوبها بر حسب نحوه ی آوندها در مقطع عرضی:

1- بخش روزنه ای یا حلقه ی متخلخل: آوندهای درشت که با چشم هم دیده میشوند و متعلق به فصل بهار است و آوندهای ریز در فصل تابستان ساخته میشود،آوندهای چوب تابستانه را آوندهای چوب پاییزه نیز می نامند؛آوندهای چوب تابستانه دارای رنگ تیره ترو دیواره ضخیم تر ولی آوندهای چوب بهاره دارای رنگ روشن تر و ضخامت دیواره باریک میباشد.

از چوبهای صنعتی بخش روزنه ای می توان تمامی بلوط ها مانند بلوط بلند مازو یا بلوط غرب،زبان گنجشک( ون)،آزاد، توت، اقاقیا، شب خسب، نارون ها( ملج، اوجا، داغ داغان)، لیلکی و آکاسیا نام برد.

2- پراکنده آوند: آن دسته از چوبهایی هستند که مقاطع آوندی آنها در مقطع عرضی در بخش بهاره و تابستانه دارای پراکنش یکسان هستند و تفاوت مخصوصی بین آوندهای بهاره و تابستانه موجود نیست، بطورکلی با چشم معمولی قابل رویت نیستند. از ویژگی پراکنده آوندها میتوان:

1- مقاطع آوند پراکنده هستند

 2- قطر آوندها حدوداً یکسان است

 3- با چشم معمولی قابل رویت نیستند.

چوبهای پراکنده آوند عبارتند از: نمدار، توسکا، شمشاد، راش، افرا( پلت، شیردار، قندی و....)، بیدها، انجیلی، صنوبرها( شالک و سپیدار)، ممرز و چنار.

3- نیمه بخش روزنه ای: آن دسته از چوبهایی هستند که مقاطع آوندی آنها در مقطع عرضی در بخش بهاره و تابستانه دارای پراکنش یکسان هستند و تفاوت مخصوصی بین آوندهای بهاره و تابستانه موجود نیست، ولی قابلیت رویت دارند.

این چوبها عبارتند از: گردو، لرگ، خرمندی(کلهو)

فیبر( الیاف): رشته های باریکی هستند دوکی شکل که داخل آنها توخالی است. برپیکر فیبرها و آوندها منافذی وجود دارد که عناصر تشکیل دهنده ی چوب با همدیگر رابطه ی جانبی برقرارمی کنند که به این منافذ پونکتواسیون می گویند.

تیل: دردرون آوندها ماده ای وجود دارد که به آن تیل می گویند که جداره ی آوند را بسته و مانع از انتقال مواد می شوند. تیل ها دیواره ی سیتوپلاسمی یاخته ی پارانشیمی است که از راه پونکتواسیون ها به مجرای درونی آوند راه پیدا میکنند و موجب انسداد مجرای آوندی می گردند.

* فیبرها نیز مانند آوندها از سلولهای مادری لایه ی زاینده بوجود آمده اند، فرمشان دوکی شکل و در واقع بافت نگه دارنده ی چوب هستند و در تمامی خواص چوب یعنی ایستادن، مقاومت، واکشیدگی و هم کشیدگی و خواص مهندسی نقش مهمی دارند. طول فیبرها در پهن برگان ماکزیمم(max ) حدود 3mm و بطور متوسط 1/5mm یا 1500µ می باشد، طول فیبرها در کاغذسازی بسیار حائز اهمیت است هر چه قدرطول فیبر چوبی بیشتر باشد در ساخت کاغذ مهمتر و بهتراست براین اساس چوبهای ایران خیلی مناسب کاغذسازی نمی باشند زیرا دارای فیبرهای کوتاه میباشند و فقط تعداد محدودی از آنها مانند صنوبرها، انجیلی، ممرزکه طول فیبر آنها 1000µ تا 1500µ میباشند برای این کار مناسب هستند، درعین حال طول فیبرها حدود 50 برابر قطرآنها میباشد. جداره ی فیبرها دارای ضخامت کمی میباشد فیبرها مانند رشته های ماهیچه کنار یکدیگر قرار می گیرند و در یک سطح مسطح دارای شکل کثیرالاضلاع میباشند.

جداره ی فیبرها به سه صورت مشاهده میشود:

1- نازک

2- متوسط

3- ضخیم

50 تا 80 درصد چوب را فیبر تشکیل می دهند، اگر ضخامت دیواره ¼ قطر فیبر باشد (منفذ) فیبرها را جداره متوسط گویند، اگر ضخامت دیواره کوچکتر از ¼ قطرفیبر باشد به آن جداره نازک واگر ضخامت دیواره بزرگتر از ¼ قطر فیبر باشد به آن جداره ضخیم می گویند. چوبهایی که دارای سنگینی خاصی هستند دارای فیبر جداره ضخیم میباشد که دراین حالت به تعداد فیبر موجود در چوب بستگی دارد.

پارانشیم ها: مانند آوندها و فیبرها پارانشیم ها از سلولهای زاینده ی مادری تشکیل میشوند و اصولاً بعد از فیبرها شکل می گیرند، پارانشیم ها دارای شکل منشوری هستند و با جداره ی فوق العاده نازک بوجود می آیند نقشی که پارانشیم ها در داخل چوب دارند بافت ذخیره کننده آنها میباشد. از ویژگی پارانشیم ها میتوان به موارد زیراشاره کرد:

1- ذخیره ی مواد غذایی و مواد زاید؛

2- خاصیت الاستیسیته گیاه را تأمین میکنند؛

3- خاصیت طنین چوب به پارانشیم ها بستگی دارد.

از چوبهایی که دارای نرمش زیاد هستند میتوان آزاد، زبان گنجشک(ون)، سرخدار و کنار را نام برد.

پره های چوبی: شبیه ی پارانشیم ها هستند، پره های چوبی برعکس سایر موارد ذکر شده دارای جهت عرضی می باشند. آوندها و فیبرها و پارانشیم ها بعنوان عناصر محوری که همان تار چوب می باشد و پره های چوبی را بعنوان عناصر غیر محوری یا پود چوب می نامند.

لکه هایی که درمقطع برش مماسی و شعاعی به صورت لکه های پهن بر خلاف جهت دوایر سالیانه می باشد به این لکه ها، لکه های پر مگسی ( بارانک) می گویند.

         

                                             پرمگس                                                                                                                                              

                                                                                    بارانک

* برای شناخت گونه های چوبی و یا درختان مورد نظر بهتر است که آنها را به سه روش برش دهیم، به اینگونه برشها برشهای سه گانه گویند.

1- برش عرضی یا برش مقطعی: برشی است عمود بر محور درخت. پدیده و عناصر موجود در برش عرضی عبارتنداز:

1- مغز چوب                                  

2- درون چوب                                                                برش عرضی

3- برون چوب

4- دوایر سالیانه

5- چوب بهاره

6- چوب تابستانه

وازعناصر مقطع عرضی می توان عناصر آوندی، مقاطع فیبرها، مقاطع پارانشیم ها و پره های چوبی را نام برد.

در برش عرضی یا مقطعی پدیده ها قابل رویت هستند ولی عناصر موجود در این برش عده محدودی قابل رویت و عده ی زیادی قابل رویت نیستند مثلاً پره های چوبی در برخی مقاطع قابل رویت با چشم غیر مسلح بوده و در بقیه ی موارد با چشم مسلح قابل رویت می باشد.

پوست چه آبکش باشد یا کامبیوم جزء جداگانه ای از چوب است که در برش عرضی قابل رویت می باشد.

2- برش مماسی: برشی است در راستای محوری درخت و مماس بر دوایر سالیانه و عمود بر پره های چوبی.

                                                                               

                                                                                برش

در این مقطع علاوه بر شعله آتشی ها، چشمک ها(بارانک) و همچنین در چوبهای بخش روزنه ای مجاری ناودانی دیده می شود.

چشمک ها که همان ادامه ی پره های چوبی میباشند در مطالعات ماکروسکوپی در این برش، شعله آتشی ها( دوایر سالیانه)، شیارهای آوندی ( در بخش روزنه ای)، درون چوب و برون چوب دیده می شود.در مطالعات ماکروسکوپی از این برش طول عناصر آوندی، طول فیبرها، طول پارانشیم ها(طول پره های چوبی) دیده میشود.

3- برش شعاعی: برشی است در راستای محوری درخت، هم جهت با پره های چوبی و عمود بر دوایر سالیانه.                                 عرضی

                       شعاعی                                   مماسی

در این برش علاوه بر دوایر سالیانه، شیارهای آوندی، پر مگس ها که همان ادامه ی پرهای چوبی هستند مشاهده می شود.

دوره ی رویش: به مجموع چوب بهاره و تابستانه در یک دایره دوره ی رویش گویند.

محاسبه ی درصد تراکم بافت چوب: برای محاسبه ی درصد تراکم بافت چوب متوسط میزان چوب تابستانه را تقسیم بر دوره ی رویش( مجموع چوب بهاره و تابستانه) می کنیم.                                                                           

                                                              

                                                                  چوب تابستانه                                          

                                                                                            Sw

                                                                                   100×  T= —%

                                                                                                i

                                                         ضخامت کل رویش

* درچوب های بخش روزنه ای و سوزنی برگان مناطق سردسیر قابل محاسبه می باشد.*

مثال) ضخامت گونه ای از چوب بخش روزنه ای      mm2/3 =wS   و چوب بهاره آن   8/4=S می باشد درصد تراکم بافت این گونه را محاسبه کنید.

                                                                                                  3/2

T= — ×100 =  40%                                                                                  8         

* چوبهایی که در مناطق سردسیری قرار دارند دارای تراکم بیشتری هستند بدلیل کاهش فصل گرما تراکم بیشتر می شود؛ اگر تراکم و بافت چوب از 50 درصد کمتر باشد آن چوب دارای تراکم زیاد ولی اگر بافت چوب از 50 درصد بیشتر باشد آن چوب دارای تراکم کمتر است.

دوره ی رویش سالیانه: دوره ی رویش متعلق به مناطق معتدله می باشد و میزان چوبی که یک درخت در منطقه ی معتدله از چوب بهاره و تابستانه در یک مدت زمان یکسان( در یک دایره مشخص) بوجود می آورد دوره ی رویش سالیانه درخت می گویند.

چوب بهاره: چوب بهاره نیز متعلق به مناطق معتدله می باشد که در شروع هر فصل رویش در این مناطق چوب بهاره تولید می گردد.

چوب آغاز: چوبی است که در آغاز فصل رویش رشد پیدا می کند و متعلق به مناطق گرمسیری می باشد. هر چوب بهاره ای چوب آغاز است ولی هر چوب آغازی چوب بهاره نمی باشد.

دوایر نادرست: بر روی دوایر سالیانه که در روی چوب یا درخت قرار دارند دوایری وجود دارند که به علت سرمای زود رس یا آفات و یا دیگر موارد موجب ریزش برگ درختان شده و تولید دوایری می کند که به آنها دوایر نادرست می گویند.

دایره ی بریده: دوایر سالیانه ، دوایر متحدالمرکزی هستند ولی اگر در میان آنها دوایر برش عرضی به روی هم قرار گرفت به آن دوایر بریده می گویند که جزء دوایر سالیانه محسوب می شوند. اینگونه دوایر در چوب درخت زربین و انجیلی مشاهده می شود و علت آن در اثر عدم تاج در یک طرف و وجود آن در طرف دیگر میباشد.

ساختمان چوب سوزنی برگان:

1- تراکئیدها

2- پارانشیم ها

3- پره های چوبی

تراکئیدها: عنصر دوگانه ای هستند که از سلول لایه ی زاینده ی مادری منشأ می گیرند و نقش آوندها و فیبرها را مستقلاً انجام می دهند؛ تراکئیدها دارای شکل منشوری فرم هستند و طول آنها 6 تا 7 میلی متر میباشد که یکی از عوامل اصلی در کاغذسازی بحساب می آید دلیل آن نیز طول بلند تراکئیدها می باشد.

                                                 6mm-7mm                    


                  

دو سر تراکئیدها بسته می باشد و از قسمت شعاعی و پیکر آنها منافذی وجود دارد  که به آنها پونکتواسیون ها یا پیت می گویند. جداره ی تراکئیدها ظریف تر از فیبرها می باشد ( فیبرها دارای دیواره ی ضخیم تر میباشند) و به همین علت ( ظرافت دیواره ی تراکئیدها) چوب سوزنی برگان دارای نرمی خاصی است و جرم حجمی آنها پایین است، این گونه چوبها دارای جلا پذیری کمی بوده زیرا بافت این گونه چوبها مجوف(روزنه روزنه) است به همین علت به این چوبها نرم چوبان نیز گفته می شود.

رزین کانال یا مجاری صمغی: این نوع مجاری در بعضی از سوزنی برگان مشاهده میشود که مواد زاید و صمغی و شیرابه ای در این نوع مجاری دیده می شود که به آنها رزین کانال می گویند.

مجاری رزین کانال به دو حالت در درخت وجود دارند:

1- به حالت افقی

2- به حالت عمودی

رزین کانال در چوب سوزنی برگان یک  عیب محسوب شده و در اره و رنده کردن چوب باعث دردسر فراوان می شود، وجود رزین کانال در مقطع عرضی یک عامل مهم جهت شناخت چوب سوزنی برگان است حتی در بعضی از مواقع از نوع قرار گرفتن رزین کانال نوع چوب را می توان مشخص کرد در عین حال رزین کانال یا مجاری صمغی حالت هم کشیدگی و واکشیدگی چوب را کاهش می دهند.

پارانشیم ها: یاخته ها یا سلولهای بسیار ظریفی هستند که دخیره کننده ی مواد غذایی در چوب بوده و باعث خاصیت الاستیسیته در چوب می شوند. پارانشیم ها ممکن است به چند مورد زیر در چوب وجود داشته باشند:

1- پراکنده

                                                  مماسی                مایل      پایانه،مماسی

2- نواری

                             مایل                  شعاعی

3- زنجیره ای؛ که شامل شعاعی، مماسی،مایل،آغازه و پایانی است        آغازی

4- آوندگرا: این نوع پارانشیم ها در نزدیکی آوندها قرار دارند.                   شعاعی


5- دور آوندی: این نوع پارانشیم ها دور تا دور آوند را احاطه می کنند به اشکال زیر وجود دارند:


1- دور آوندی بال دار


2- دور آوندی بال دار پیوسته


3- پارنشیم گروهی

* همچنین پارانشیم ها با رشد خود و فشار وارده بصورت پراکنده به داخل یاخته ها وارد میشود که به آنها تیل می گویند، تیل ها باعث مسدود شدن یاخته ها شده و در این حالت باعث عدم حفاظت چوب از طریق مواد شیمیایی می شوند.

پلاژها: از ترکیب آوندهای تابستانه و پارانشیم های اطراف آنها پــلاژ بــه وجود می آید. پلاژ ها به دو صورت زیگزاگ و یا منقوط دیده می شود، پلاژهای زیگزاگ را می توان در خانواده ی نارون ها مانند ملج، اوجا، آزاد و داغ داغان و پلاژ های منقوط را می توان در زبان گنجشک، توت و اقاقیا مشاهده نمود.

درون چوب و برون چوب و دلایل تشکیل آن: ایجاد درون چوب به علت رسوب نشاسته در یاخته های پارانشیمی است این حالت زمانی اتفاق می افتد که سلولها از حالت زنده خارج می شوند به یاخته ها و پارانشیم هایی که بدین شکل و یا با عوامل ذکر شده می میرند را درون چوب می گوییم. در قسمت درون چوب تمام مواد زاید گیاهی در آنجا ذخیره و تجمع می یابند و تجمع اینگونه مواد زاید باعث بوجود آمدن رنگ تیره در بخش درون چوب می شود.

 بدلیل وجود مواد استخراجی فراوان این قسمت از چوب دارای ارزش زیاد می باشد و همچنین دارای مقاومت و استحکام و دوام و... بیشتر از سایر قسمتهای چوب دارد.

* میزان چوب برون و چوب درون در همه ی چوبها یکسان نیست امکان دارد چوب درون بیشتر چوب برون ویا برعکس آن باشد مانند چوب سرخدار، توت و اقاقیا که چوب درون آن بیشتر از چوب برون آن باشد.

* لیلکی و بلوط و آزاد نسبتاً چوب درون و برون آنها برابرند اما ممرز و افرا درون چوب آنها تغییر رنگ نمی دهد.

تفاوت درون چوب و برون چوب:

1- درصد رطوبت و یا میزان رطوبت: برون چوب نسبت به درون چوب  دارای درصد رطوبت بیشتری می باشد.

2- درصد گاز: در هر جایی که رطوبت کاهش پیدا کند درصد گاز آن نیز زیاد تر می باشد به عبارتی درون چوب گاز بیشتری از برون چوب دارد بدلیل آنکه فضای خالی درون چوب بیشتر از برون چوب می باشد.

3- جرم حجمی یا وزن مخصوص: جرم حجمی درون چوب همیشه بیشتر از برون چوب است و به عبارتی سنگین تر است بدلیل ذخیره ی مواد مختلف استخراجی در داخل درون چوب ، همچنین درون چوب دارای پرداخت پذیری بهتری از برون چوب است.

4- مقاومت مکانیکی چوب: مقاومت مکانیکی همواره با جرم حجمی چوب رابطه ی مستقیم دارد ، هر چه جرم حجمی چوب بیشتر باشد وزن مخصوص آن بیشتر و چوب سخت تر و سنگین تر به نظر می رسد به همین دلیل مقاومت مکانیکی درون چوب بیشتر است.

5- ارزش صنعتی: درون چوب ارزش صنعتی آن بیشتر از برون چوب است بدلیل وجود وزن مخصوص بالا و همچنین وجود مواد صمغی جهت حفاظت چوب.

6- مواد استخراجی: مواد استخراجی درون چوب بیشتر از برون چوب است.

7- مواد غذایی: درون چوب مواد غذایی کمتری از برون چوب دارد( این موادغذایی قندی و نشاسته ای هستند).

8- مواد صمغی: درون چوب بیشتر از برون چوب دارای مواد صمغی می باشد.

9- دوام طبیعی چوبها: دوام طبیعی برون چوب کمتر از درون چوب است بدلیل مواد غذایی بیشتر در برون چوب و همچنین مواد صمغی و جرم حجمی بیشتر در چوب درون.

برون مرکزی: چوبهایی که بصورت برون مرکزی رشد می کنند دارای ارزش صنعتی زیادی نیستند و مقاومت آنها از چوبهای عادی یا نرمال کمتر است، درختانی که دارای تاج یک سوی هستند در یک قسمت از درخت باعث ایجاد برون مرکزی در چوب می شود، وجود درختان در شیب تند و وجود بادهای غالب باعث بروز حالت برون مرکزی می شود، وجود حالت باد و شیب تند بیشتر از تاج درختان باعث بوجود آمدن این پدیده میشود.


نقوش چوب: یکی از عوامل مهم شناخت چوب نقش چوب است، نقش چوب شامل:

1- نقوش حاصل از دوایر سالیانه: در این حالت چوب بهاره روشن تر و چـــوب تابستانه تیره تر هستند که این مورد نیز دو حالت دارد:

الف) دوایر سالیانه چوب بهاره و تابستانه در برش مماسی بصورت شعله آتشی

ب) در برش شعاعی بصورت نوارهای تیره و روشن مشاهده می گردد.

2- نقوش حاصل از پره های چوبی: یکی از عوامل موجود در بوجود آوردن نقوش چوب پره های چوبی هستند، پره های چوبی که در بخش مماسی بصورت چشمک و در بخش شعاعی بصورت پرمگس دیده می شود.

3- نقوش چوب در اثر تغییر دوایر سالیانه: دوایر سالیانه در مناطق کویری در یک سال رویشی به سمت راست تمایل پیدا می کند و سال بعد تمایل به رویش به سمت چپ می نماید که در این حالت نقوشی در چوب حاصل می آید که به آن تغییر دوایر سالیانه می گویند.

                                                                      نواری یا آکاژها

4- نقوش موجی: این نقوش حاصل از ادامه ی موج دوایر سالیانه است، شیردار و زبان گنجشک دارای نقوش موجی هستند و شیردارهای دارای این نوع نقوش را در ویالون سازی بکار می گیرند.

بروسن: بروسن هنگامی در چوب ایجاد می شود که جوانه های اولیه که هنوز چوبی و خشبی نشده اند از بین بروند و جای آنها بصورت برجستگی ظاهر شود که به نام بروسن معروف است. این برجستگی دارای نقوش زیبایی هستند که در صنایع مبلمان سازی استفاده های فراوانی دارند مانند سنجد، خانواده ی نارون ها( ملج، اوجا، آزاد، داغ داغان)، گردو و کیکم که زیباترین بروسن را دارد؛ بروسن بافت پیچیده و درهمی است که روکش های آن زیبایی خاصی دارد.

                                                                                 بروسن

لوپ: یک نوع نقش در چوب است که برآمدگی حاصل از کنده ی درخت می باشد که مانند بروسن برآمدگی حاصل از کامبیوم درخت می باشد، این برآمدگی دارای ناهنجاری و زنگوله مانند است که در چوب گردو دیده میشود. لوپ ممکن است حاصل از فعالیت غیر از جوانه باشد برعکس بروسن ها؛ البته نوعی غده در چوب افرا مشاهده می شود که به نام آهنک موصوم است آهنک ها غده هایی هستند که بر اثر پیچیده شدن الیاف های درهم و غده های تراکمی را ایجاد می کنند که با اره به سادگی بریده نمی شوند.      لوپ                 آهنک

نقوش چشم بلبلی: این نقوش بر روی افراها دیده می شود و اکثراًدر افرای قندی مشاهده می گردد و در برش این گونه چوب بصورت لکه های همانند چشم بلبل و یا چشم پرستومشاهده میشود، این گونه چوبها بسیار گران قیمت و زیبا هستند و در کشور ایران وجود ندارند.

* در افرای قندی شیرابه هایی وجود دارند که دارای قند می باشند و برای رشد کودکان بسیار مناسب هستند این درختان در مناطق کانادا وجود دارند .

گونه های جاذب رنگ: در بعضی از گونه ها بافت چوب در اثر جذب مواد رنگی ، رنگشان تغییر کرده ( تغییر بافت چوب در اثر جذب مواد رنگی) که این حالت باعث ایجاد نقش در چوب می شود این حالت را می توان در چوب ملج، زبان گنجشک که در آنها رگه های سبز رنگی بوجود می آید نقش زیبایی را ایجاد می کند( ملج زیتونی). البته این عامل در اثر وجود عامل رنگی در محل رشد این گونه درختان بوجود می آید یکی از معروفترین چوبهایی که در اثر جذب مواد رنگی تغییر کرده بنام زبرانا می باشد که بر روی این نوع چوب نوارهایی از رنگهای مختلف مشاهده میگردد که بر اثر جذب مواد رنگین دانه میباشد.

بافت چوب: اگر چوب آوندهایش پراکنده باشد و قطر آوند های آن کوچکتر از 100 میکرون باشد و در هر میلی متر آن 40 تا 100 عدد آوند باشد این گونه چوب را چوب ریز بافت میگویند. بزرگترین قطر آوند را چوب بلوط دارد و چوبهایی که قطر آوندیشان بسیار ریز است می توان شمشاد، صنوبر، افرا، ممرز و توسکا را نام برد؛ اما پراکنده آوندهایی که تعداد آوندهای آنها در یک میلی متر مربع از 40 تا 100 عدد بیشتر باشد به آنها چوبهای درشت بافت می گویند.

چوبهای صدفی و چوبهای مات: چوبهایی که در نور آیینه وار می درخشند چوبهای صدفی هستند مانند شیردار، تبریزی و زبان گنجشک.

چوبهای مات در مقابل نور درخششی ندارند و دارای سطح صاف و کدر می باشند مانند توسکا و راش.

چوبهای ساده: چوبهایی که هیچ نوع نقشی در آنها دیده نمی شود که بعضاً در گروه چوبهای  مات نیز قرار دارند را چوبهای ساده می گویند مانند ممرز، لرگ و نمدار.

مخالف چوبهای ساده چوبهایی که دارای نقوش متفاوتی بوده و دارای اشکال مختلف در طرحشان هستند را چوبهای منقوش می گویند مانند گردو، ملج، اوجا
شب خسب، بلوط، راش، سرخدار، لیلکی، اقاقیا و..... .

چوبها از نظر جرم حجمی یا وزن مخصوص:

1- چوبهای بسیار سبک از 2/0 تا 5/0  gr/cm3 مثل صنوبر؛

2- چوبهای سبک از 5/0 تا 65/0 gr/cm3 مثل کاج ها، چنار و افراها؛

3- چوبهای میان سنگین از 65/0 تا 8/0 gr/cm3  مثل آزاد، توت ، راش، ملج،اوجا و سرخدار؛

4- چوبهای سنگین از 8/0 تا 95/0 gr/cm3  مثل انجیلی، بلوط ، شمشاد و ممرز؛

5-  چوبهای بسیار سنگین از 95/0 تا 2/1 gr/cm3   مثل کهور ، چندل، صندل و کیلیسانتاتوز.

طبقه بندی چوب آلات از نظر دوام:

* اصولاً چوبهایی که دارای رنگ تیره تر هستند دارای دوام و طول عمر بیشتری نیز میباشند بعنوان مثال چوبهایی داری رنگ بسیار تیره بطور متوسط داری 25 سال عمر مفید و تقریباً ایمن در مقابل پوسیدگی میباشند.

* چوبهای کمی روشن تراز تیره می توانند طول عمری برابر15 تا 25 سال در مقابل پوسیدگی داشته باشند.

* چوبهایی دارای رنگ متوسط طول عمری برابر 10 تا15 سال و مقاوم در برابر پوسیدگی در محیط های خشک میباشد.

* چوبهای روشن دارای طول عمری برابر 5 تا 10 سال بوده و نباید در مجاورت رطوبت قرار گیرند.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد